در نشست یک روزهء سومین دورهء مدرسه رمان

محمدرضا بایرامی از تجربهء یک عمر فعالیت ادبی‌اش گفت.

بایرامی خود را نویسنده‌ای تجربه‌گرا معرفی کرد و برخی از خاطراتش که تبدیل به رمان شدند را برشمرد. او به خاطرهء خانواده‌ای که در حال گریز از منطقهء جنگی با تراکتور بودند اشاره کرد و نقشی که در شکل‌گیری رمان "آتش به اختیار" داشت. همچنین او اولین روز حضورش در منطقهء جنگی را تعریف کرد و خاطرهء یک دشت پر از ملخ که باعث شکل گیری رمان "سایهء ملخ" شد.

او تاثیرگرفتن نویسندگان از هم را مهم دانست و گفت: وقتی میبینم یک نفر خوب مینویسد و استاندارد نوشتن را بالا میبرد امیدوار میشویم و بهمان کمک میکند مخصوصا کسانی چون من که رمان فرم مینویسیم و تعدادمان خیلی کم است. وقتی چنین کارهایی نوشته میشود جرئت میکنیم کارهای سخت خوان هم بنویسیم. هر چند میدانیم بخشیش را مخاطب متوجه نمیشود و بخشیش را حتی منتقد هم درنمی یابد. اما در چنین کارهایی من یک مهندسی دقیق برای خودم دارم. مثلا در رمان آتش به اختیار من ندیدم کسی متوجه موقعیت شخصیت ها شود. در این رمان من قراردادم را به لحاظ فرم در همان ابتدای کار با مخاطب بستم. اما طبیعی است که آنچه ما در ذهن داریم را کسی کاملا متوجه نمیشود. خود ما مگر با چه دقتی آثار دیگران را میخوانیم؟ این باعث میشود نویسنده دلسرد شود.

بایرامی ماجرای شروع نویسندگی‌اش را این طور تعریف کرد: کاری نوشته بودم که برای یک مجله فرستادم. وقتی آن داستان چاپ شد تصمیم گرفتم با همان اولین داستان نویسنده شوم. بعد از مدتی رفتم به دفتر آن مجله و گفتم من حق التالیفم را از چه کسی باید بگیرم؟ گفتند ما به کسی حق التالیف نمیدهیم! گفتم اختیار دارید، من قرار است نویسنده شوم. و همان شد که همکاری ام را با آن مجله قطع کردم!

داستان دیگری به نام "رعد یک بار غرید" در مجلهء دیگری چاپ کردم که بابتش 850 تومان حق التالیف گرفتم و همان روزی که پول را گرفتم از دفتر آن مجله رفتم خیابان انقلاب و 4 جلد از رمان "کلیدر" را که تا آن موقع منتشر شده‌بود خریدم و اولش نوشتم خریداری شده از محل حق التالیف فلان داستان.

بایرامی به بالا رفتن توقع یک نویسنده حرفه‌ای از آثار مطرح اشاره کرد و گفت: هر کتاب تازه‌ای که دست می‌گیرم بخوانم دعا می‌کنم برایم جذاب باشد اما این اتفاق معمولا روی نمی‌دهد. چرا که نویسنده خودش یکی از خدای گونه هاست و به نویسندگان دیگر به عنوان یک همکار نگاه می‌کند. این است که برای مثال کارهایی مثل اثر همین خانم سوتلانا الکسیه‌ویچ که پارسال نوبل گرفت و یا "نام من سرخ" اورهان پاموک که تازه بهترین کارش هم هست برای من جذاب نبود.